Nafisa Salahu, 24 yaşındayken, Nijerya’da doğum yaparken ölüm riski taşıyan kadınlardan biri olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştı.
Doktorların grevde olduğu bir süre zarfında doğum yapma durumuyla karşılaşan Nafisa, hastanede olmasına rağmen bir komplikasyon durumunda uzman yardımı alamayacağını biliyordu.
Bebeğinin başı sıkışmıştı ve doğum süreci boyunca sadece hareketsiz yatması gerektiği söylenmişti. Nihayetinde sezaryen önerildi ve doğumu gerçekleştirebilecek bir doktor bulundu.
Kano eyaletinde BBC’ye konuşan Nafisa, “Tanrı’ya şükrettim çünkü neredeyse ölüyordum. Gücüm kalmamıştı, hiçbir şeyim kalmamıştı” şeklinde duygularını ifade etti.
Hayatta kalmayı başardı ama maalesef bebeği hayatını kaybetti.
11 yıl sonra çeşitli doğumlar için hastaneye giden Nafisa, bu süreçte daha kaderci bir tutum takınmış durumda. “Her seferinde ölümle yaşam arasında olduğumu biliyordum ama artık korkmuyordum” diyor.
Nafisa’nın yaşadığı durum, Nijerya’da yaygın bir deneyim. Ülke, doğum yapmanın en tehlikeli olduğu yerlerden biri olarak biliniyor.
Birleşmiş Milletler’in (BM) 2023 verilerine göre, her 100 kadından biri doğum sırasında veya sonrasında hayatını kaybediyor. Bu durum, Nijerya’yı bu trajik sıralamanın en üstüne yerleştiriyor.
2023’te, dünyada tüm anne ölümlerinin yaklaşık yüzde 29’u Nijerya’da gerçekleşti. Bu da yıllık 75 bin kadının doğum sırasında hayatını kaybettiği anlamına geliyor. Her yedi dakikada bir anne ölümü meydana geliyor.
Uyarı: Bu haber yeni doğmuş bir çocuğun görselini içermektedir.
Doğum sonrası kanama gibi nedenlerden kaynaklanan ölümlerin büyük bir kısmının önlenebilir olması, birçok kişi için üzücü bir durum. Örneğin Chinenye Nweze, 5 yıl önce Nijerya’nın güneydoğusundaki Onitsha’da kan kaybından dolayı hayatını kaybettiğinde 36 yaşındaydı.
Kardeşi Henry Edeh, “Doktorların kana ihtiyacı vardı. Ellerindeki kan yeterli değildi ve etrafta koşturuyorlardı. Kız kardeşimi kaybetmek, düşmanımın bile başına gelmesini istemeyeceğim bir şey. Bu dayanılmaz bir acı” diyerek hatıralarını paylaştı.
Anne ölümlerinin diğer yaygın sebeplerinden bazıları, tıkanmış doğum, yüksek tansiyon ve güvenli olmayan kürtaj uygulamalarıdır.
BM Çocuklara Yardım Fonu’ndan Martin Dohlsten, Nijerya’da yüksek anne ölüm oranının bir dizi faktörün sonucu olduğunu belirtiyor. Dohlsten, zayıf sağlık altyapısı, sağlık çalışanı eksikliği, yüksek maliyetler ve bazı kesimlerde sağlık çalışanlarına duyulan güvensizlik gibi etkenleri sıralıyor.
Women of Purpose Development Foundation’ın ulusal koordinatörü Mabel Onwuemena, “Hiçbir kadın doğum yaparken ölmemeyi hak etmez” diyerek duruma dikkat çekiyor.
Özellikle kırsal bölgelerde yaşayan bazı kadınların hastanelere gitmenin zaman kaybı olduğunu düşündüklerini belirtirken, bu durumun ebeveynlerin hayat kurtarıcı bakımı geciktirebildiğini vurguluyor.
Ulaşım eksikliği nedeniyle hastaneye gitmenin zor olduğu bazı bölgelerde, sağlık kuruluşlarının temellerinde yetersizlikler bulunduğu için kaliteli hizmet alma imkanı da azalıyor.
Nijerya’da federal hükümetin sağlığa ayırdığı bütçe yalnızca yüzde 5. Bu oran, 2001’deki Afrika Birliği anlaşmasında belirlenen yüzde 15’lik hedefin oldukça altında kalıyor.
2021 itibarıyla
