Günümüzde pek çok işlem, yalnızca bir tuş kadar uzaklıkta. Borsa hesabınıza para yatırmak, para çekmek, işlem yapmak veya ürün satın almak oldukça basit hale geldi. Bu yazımda, sanal ortamlarda yatırım yapmanın ve trade etmenin riskleri ile dikkat edilmesi gereken unsurları, gözlemlerimden, mentorluk yaptığım kişilerin geri bildirimlerinden ve konuştuğum insanların deneyimlerinden yola çıkarak değerlendireceğim.
Öncelikle, kripto para borsalarına ne kadar yatırım yaptığınızı düşünün. Yatırım miktarını tam olarak hatırlıyor musunuz, yoksa o günkü kurla ne kadar ettiğini bilmiyor musunuz? İletişim kurduğum birçok kişi, yatırım amacıyla koydukları paranın toplamını bilmediğini ifade ediyor. Kişiler genellikle takribi rakamlar veriyor, ancak bunlardan emin olamıyorlar. Yatırım yapmanın, risk ve portföy yönetiminin tartışıldığı bir senaryoda, bireyin parasının ne kadarını yatırım için ayırdığını bilmemesi oldukça ciddi bir durumdur. Çünkü bu durum, gerçek kâr veya zararın takibini imkansız hale getirir; bu, çok büyük kazançlar elde etmediğiniz veya tüm paranızı kaybetmediğiniz sürece geçerlidir.
Kâr zarar takibi yapmanın önemi
Bana göre, yatırımcıların yatırdıkları parayı o günkü dolar kuruna göre not etmeleri kritik bir gerekliliktir. Zamanla elde edilen kâr veya zararın, kur hareketlerinden mi yoksa ürün değer değişimlerinden mi kaynaklandığını takip etmek zorlaşabilir. Benzer bir şekilde, büyük zararda olan kişiler dahi, kur artışı nedeniyle zararda olduklarını hissetmeyebilir. Örneğin, 1 doların 10 TL’ye eşit olduğu bir dönemde, 10 dolarlık bir coin aldığınızda 100 adet coin almış olursunuz (bu durumda 10.000 TL yatırım yapmış olursunuz). Coin’in değeri 5 dolara düştüğünde, yüzde 50 zarar yaşıyorsunuz ve 1000 dolarlık yatırımınız 500 dolara kadar geriliyor. Ancak eğer 1 dolar 20 TL’ye yükselirse, aslında paranızın değerinin korunmuş olmasına rağmen kârda değilsiniz. Bu durum, alım gücünüz açısından kesinlikle yüzdesel bir kayıp anlamına gelir. İnsanların zarara dair olumsuzlukları kabullenmesi güç olduğundan, kaybınızı haklı çıkardığınızda kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz (Dolar alıp yatırım yapmasaydım hâlâ 10.000 TL’ye sahip olurdum). Basit bir tablo oluşturmanın yanı sıra takip ettiğiniz yatırım miktarını, risk yönetiminizi ve kâr/zarar durumunuzu izlemenizi sağlar.
Risk algınızı kaybetmeyin
Dikkat edilmesi gereken ikinci önemli nokta ise, canlı olarak tutulmayan paranın riskinin daha kolay algılandığıdır. Kaldıraçlı işlemler yapan kişilerde sıkça rastlanan bir durum, yatırımcıların paralarını kolayca riske atmasıdır. Uzun süre kripto borsalarda bekleyen yatırımcıların da risk algısının düştüğü gözlemlenmektedir; bu kişiler, paralarının varlığını unuttukları gibi davranabiliyorlar (“O para yokmuş gibi hissediyorum” gibi ifadelerle). Sanal kumar örneklerini düşündüğümüzde, kişilerin tüm sermayelerini bir anda riske atmaları yaygındır. Aynı durum, kripto borsalarında da tek bir tıkla tüm paranızı riske attığınızda geçerlidir. Elinizde 50.000 TL olduğunu varsayın; bu paranın tamamını
