Bugün, dünya genelinde birçok marka ve firmanın büyük indirimler sunduğu, tüketicilerin mağazalarda yoğunluk oluşturduğu Black Friday (Kara Cuma) etkinliği yaşanıyor.
Türkiye‘de bu özel gün “Efsane Cuma”, “Şahane Cuma”, “Müthiş Cuma” ve “Güldüren Cuma” gibi çeşitli isimlerle anılmakta.
Dünya çapında mağazaların vitrinleri “kaçırılmayacak fırsatlar” ve “büyük indirimler” ilanları ile dolup taşarken, Türkiye’deki durum da aynı şekilde devam ediyor.
Peki, bu geleneğin kökenleri nereden geliyor? Ekonomiye etkileri neler?
Black Friday, her yıl Kasım ayının dördüncü perşembesindeki Şükran Günü’nden sonraki Cuma günü, ABD’de ailelerin alışverişe çıktığı bir gelenek olarak başladı. Şirketler bu günde mümkün olduğunca fazla müşteri çekmek amacıyla indirim yaparak birbirleriyle yarışıyorlar.
Black Friday terimi ilk kez Kasım 1951’de Factory Management and Maintenance (Fabrika Yönetimi ve Bakımı) adlı dergide bahis konusu olmuştur. O gün, işçilerin hasta olduğu gerekçesiyle işe gelmemesi nedeniyle bu isim kullanılmış. Aynı dönemde, Philadelphia polisi de kent merkezinin aşırı kalabalığından dolayı bu ismi vermiştir.
Türkiye’de olduğu gibi, ABD’de de şirketler yıllar içinde Kara Cuma’yı daha olumlu bir terimle değiştirmeye çalıştı, ancak bu çabaları pek de başarılı olamadı.
ABD’den yaygınlaşıyor
Küreselleşmenin etkisiyle Black Friday indirim geleneği, ABD’den diğer ülkelere hızla yayıldı.
Öncelikle, Kanada bu geleneği benimseyen ilk komşu ülke oldu. Kanadalıların Black Friday döneminde Amerikan sınır kentlerine giderek alışveriş yapması, bu geleneğin yayılmasına zemin hazırladı.
Bugün Hindistan’dan Meksika’ya kadar birçok ülkede Black Friday indirimleri gerçekleştiriliyor.
İngiltere’de ise 2010 yılından itibaren Black Friday’a yönelik pazarlama stratejileri artan bir şekilde dikkat çekiyor.
ABD merkezli çevrimiçi alışveriş platformu Amazon, indirimlerini İngiltere’de de uygulamaya başlarken, Walmart’ın sahibi olduğu ASDA süpermarketlerinde de Black Friday etkinlikleri düzenlendi. Zamanla bu indirim uygulamaları diğer şirketlere de yayıldı.
Sanal alışverişin artışıyla birlikte, internet siteleri Black Friday sonrası Pazartesi gününü Cyber Monday (Siber Pazartesi) olarak adlandırarak o günlerde de büyük indirimler yapmaya başladı.
Kara Cuma harcamaları artıyor
ABD’li Salesforce firması tarafından yürütülen bir araştırmaya göre, geçen yıl Black Friday süresince dünya genelinde tüketiciler çevrimiçi alışverişte 70.9 milyar dolar harcadı. Bu, bir önceki yıla oranla %8’lik bir artış anlamına geliyor.
Bu yıl İngiltere’de toplam alışveriş miktarının 9 milyar doları aşacağı öngörülüyor.
Afrika’da çevrimiçi ödeme hizmeti sağlayan PayU’nun verilerine göre, 24 Kasım 2023 tarihinde yapılan ödemeler, Nijerya, Güney Afrika ve Kenya’daki ortalama günlük satışlardan %83 daha yüksek seyretti.
PayU, ekonomik zorlukların yaşandığı Arjantin’de dahi geçen yıl Kara Cuma sırasında alışverişlerin %104 oranında arttığını bildirdi.
Türkiye’de alternatif isimlerle devam ediyor
Black Friday indirimleri, Türkiye’de son yıllarda farklı isimlerle de karşımıza çıkıyor.
Ülkenin önde gelen çevrimiçi alışveriş sitelerinden biri, 2015 yılında Black Friday indirimlerini uygulamaya koyarken, geçmişte bir muhafazakâr giyim markası bu gün için White Friday (Ak Cuma) ad
