Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, 20 Kasım 2024 tarihinden itibaren bazı hormon ilaçlarının sadece reçete ile satılacağını açıkladı.
Bu kısıtlama kapsamında, trans erkeklerin kullandığı testosteron enjeksiyonları ve jeller ile trans kadınların östrojen artırıcı kontraseptifleri de yer alıyor.
Söz konusu hormon tedavisi ilaçları, trans bireylerin cinsiyet uyum süreçlerinde önemli bir rol oynamaktadır.
Bakanlık, bu düzenlemenin “yanlış kullanım” ve “suistimallerin” önüne geçmeyi hedeflediğini belirtiyor.
Buna rağmen, LGBTİ+ aktivistleri, bu uygulamanın cinsiyet uyum süreçlerini olumsuz yönde etkileyebileceğinden endişe ediyor.
Uzmanlar, bu ilaçların yalnızca reçeteyle satılması gerektiği konusunda hemfikirken, LGBTİ+ bireylerin sağlık hizmetlerine erişimindeki zorluklara dikkat çekiyorlar. Kısıtlamaların cinsiyet geçiş süreçlerini daha da zorlaştırabileceği ifade ediliyor.
Gazi Üniversitesi’nde psikiyatri profesörü olan Prof. Dr. Selçuk Candansayar, “Cinsiyet geçiş klinikleri, psikiyatrlar ve endokrinologlar siyasi baskı altında olmasaydı, bu reçete zorunluluğu anlamlı bir karar olabilirdi. Ancak mevcut şartlar altında, birçok trans birey bu hormon tedavilerini kendi başlarına almayı tek alternatif olarak görüyor,” diyor.
İstanbul’da yaşayan trans aktivist Üzüm, yeni düzenlemelerin etkilerini yakından gözlemlediğini aktarıyor.
BBC Türkçe‘ye konuşan Üzüm, arkadaşları arasında intihar düşüncelerini tetikleyen sıkıntılar duyduğunu belirtiyor ve ekliyor:
“Birçok kişinin aklında ‘Ne yapacağız? Yeniden kadın mı olacağız?’ sorusu var.”
Hormon ilaçlarını ömür boyu kullanmak zorunda kaldığını ifade eden Üzüm, elinde yalnızca bir kutu kalmış durumda. İlaç yazdırmasının teknik olarak mümkün olmasına rağmen, geçmişte yaşadığı hospital deneyimlerinin kendisini korkuttuğunu vurguluyor:
“Büyük travmalarım oldu, doktorlar tarafından birçok kez reddedildim ve hakarete uğradım. Bu tür deneyimler sonrası translar, kuruma güvenini kaybeder.”
BBC Türkçe, bu konuyla ilgili detaylı bilgi için Sağlık Bakanlığı’na başvurdu fakat bir yanıt alınamadı.
‘Yanlış kullanımı ciddi risk oluşturabilir’
Türkiye’de cinsiyet değişikliği, Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesi çerçevesinde düzenlenmiş yasal bir süreçtir.
Cinsiyet değiştirmek isteyen, 18 yaşını doldurmuş, bekâr ve “transseksüel yapıda” olduğunu sağlık raporuyla kanıtlayabilen kişiler, mahkemelere başvurarak cinsiyet değiştirme talebinde bulunabilir.
Mahkeme cinsiyet değişimi izni verdikten sonra, kişi özel veya devlet hastanelerinde tedavi sürecine dahil olabiliyor.
Ancak pek çok birey bu süreci resmi prosedürler yerine kendi imkânlarıyla yönetmeye çalışıyor.
BBC Türkçe‘ye konuşan ancak ismini vermek istemeyen bir Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Türkiye Psikiyatri Derneği üyesi hekim, cinsiyet değiştirmek isteyen birçok kişinin, psikiyatrist ya da endokrinoloğa erişim zorluğu nedeniyle kendi başlarına hormon tedavisi kullandığını belirtiyor.
Ankara’da iki yıldır kendi imkanlarıyla geçiş sürecini yönetmeye çalışan Temmuz, “Hormonları güvenli bir şekilde nasıl kullanabileceğimizi topluluk olarak birbirimize öğretiyoruz. Bu bilgi, topluluk içinde nesilden nesile aktarılıyor,” diyor.
20 Kasım 2024 tarihli kararla Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, bu hormon ilaçlarına erişimi yalnızca reçete ile sağlamaya ve eczanel
