Mutfağa girdiğinizde ve kalan tek patatesin üzerinde filizler gördüğünüzde, bu patatesi kullanmayı mı yoksa atmayı mı tercih edersiniz?
Böyle bir durumla karşılaşanların arasında fikir birliği sağlamak güç. Patates, soğan ve sarımsak gibi gıda maddeleri söz konusu olduğunda bu sorunun net bir yanıtı bulunmamaktadır.
Patates filizlendiğinde ne olur?
Filizlenme, patatesin yeni bir bitki haline gelmeye başladığının doğal bir göstergesidir. Bu süreçte patates, yüksek miktarda glikoalkaloid üretmeye başlar. Bu maddeler, bitkinin mantarlara ve böceklere karşı savunma mekanizması olarak işlev gören doğal toksinlerdir.
Bu glikoalkaloidlerden biri olan solanin, patatesin yanı sıra domates, patlıcan ve biber gibi sebzelerde de bulunur.
Sebzelerin saklanma şekli, içinde yer alan solanin yoğunluğunu etkileyebilir.
Filizlenme ile ortaya çıkan solanin, insanlar ve hayvanlar için risk oluşturabilir.
Filizlenen sebzeler yenir mi?
Lincoln Üniversitesi’nden Dr. Chris Bishop, filizlenen patatesteki asıl tehlikenin glikoalkaloidler olduğunu belirtmektedir. Bu madde, sebzeye acı bir tat eklemekle kalmaz, aynı zamanda tüketildikten sonra kusmaya da neden olabilir.
Daha ciddi sağlık sorunlarının yaşanmasını pek olası görmemektedir.
Patatesin renginin yeşile dönüşmesi, bu tehlikenin en iyi işaretidir. Yeşil renkteki patateslerin tüketilmemesi önerilmektedir.
Eğer patatesin rengi normalse, filizlerin kökleriyle birlikte kesilip atılması durumunda sebzenin yenebileceği ifade edilmektedir.
İngiltere Gıda Standartları Ajansı’na (FSA) göre, filizlenmiş patatesler “filizleri çıkarıldıktan sonra hâlâ sertse ve çürümüşse güvenle tüketilebilir.” şeklinde değerlendirmektedir.
Yeşilimsi bir görünüm kazanan patatesler ise atılmalıdır çünkü bu durum, toksin varlığının işareti olabilir.
Filizlenmiş patatesler eğer sert, aşırı buruşmamış veya pörsümemişse ve filizleri küçükse tüketim için güvenli kabul edilebilir. Ancak bir patates yumuşadıysa ya da buruşmuşsa, besin değerini ve lezzetini kaybetmiş demektir.
Zehirlenme riski
Bazı uzmanlar, zehirlenme olasılığı konusunda ciddi uyarılarda bulunmaktadır.
İngiltere’deki East Anglia Üniversitesi’nden Bitki Bilimleri Profesörü Cathie Martin, “Yeşil filizlenmiş patatesler yenmemelidir” diyerek, ışığa maruz kaldıklarında solanin adlı glikoalkaloidlerin üretiminin arttığını ve bu maddeyi insanlara, özellikle de evcil hayvanlara zarar verebileceğini vurgulamaktadır.
Henüz filizlenmemiş patateslerin solanin oranları daha düşüktür; ancak çiğ patatesin asla tüketilmemesi gerektiği konusunda uyarılarda bulunmaktadır.
Solanin zehirlenmesi vakaları nadir görülmektedir.
Örneğin, 1970’lerin sonunda İngiltere’de yeşil patates yiyen 78 çocuk hastaneye kaldırılmıştır.
Fakat, düşük miktarlarda tüketilmesi durumunda olumsuz etkilerin görülme ihtimali oldukça azdır.
Hafif solanin zehirlenmesi belirtileri arasında ishal, kusma ve karın ağrısı yer alırken, daha ciddi durumlarda baş dönmesi, kafa karışıklığı, fiziksel zayıflık, görsel bozukluk, bilinç kaybı ve hatta ölüm gerçekleşebiliyor.
Belirtilerin ortaya çıkma süresi, zehirli patatesin yenmesinden itibaren dakikalar ya da günler sürebilmektedir.
