Suriye‘deki savaş, 13 yıldır süren çatışmalara rağmen durmak bilmiyor.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a yönelik barışçıl protestolar 2011 yılında iç savaş haline dönüştü. Bu çatışmalarda Rusya ve ABD gibi uluslararası güçlerin de dahil olmasıyla, bölgede bir vekalet savaşı yaşanmaktadır. Sonuç olarak, bu süreçte 500.000’den fazla insan yaşamını yitirdi.
Günümüzde Suriye, Esad yönetimi, çeşitli ideolojilere sahip silahlı gruplar ve tek taraflı ilan edilen özerk yapılar tarafından kontrol edilen dört farklı bölgeye ayrılmış durumdadır.
Savaşın başlangıcında, muhalif gruplara karşı toprak kaybeden Esad yönetimi, 2015 yılında Rusya’nın müdahalesiyle durumunu düzelterek ülkenin üçte ikisini kontrol altına almayı başardı.
Ancak, özellikle kuzeyde Türkiye sınırında, kendilerini yetkili ilan eden gruplar ve uluslararası destekli silahlı örgütler arasında çok sayıda iç sınır mevcut.
Pros&Cons Güvenlik ve Risk Analizi Merkezi Direktörü Prof. Dr. Serhat Erkmen, “Şam’ın doğusundan Fırat Nehri’ne kadar olan bölgede İran’ın etkisinin daha yoğun olduğunu” belirtiyor.
“Akdeniz kıyısındaki alan ile Şam ve ülkenin güneyindeki topraklar ise Rusya’nın etki alanında bulunmaktadır.”
İran ve Rusya, Esad yönetimine en fazla destek veren ülkeler olarak öne çıkıyor.
Suriye’nin Akdeniz’deki önemli limanı Lazkiye, iç savaşın başlangıcından bu yana kritik bir noktayı temsil ediyor ve şu anda Esad’ın kontrolü altında.
İdlib kimin kontrolünde?
Suriye’nin Türkiye sınırındaki İdlib bölgesi, Esad karşıtı cihatçı gruplar için son kalelerden biri olma özelliği taşıyor.
Şam yönetiminin bölgedeki kontrolünü 2015 yılında kaybetmesinin ardından İdlib, birçok rakip muhalif grup tarafından ele geçirildi.
İdlib’in günümüzdeki hakimiyeti, Sünni İslamcı siyasi ve silahlı örgüt olan HTŞ’nin elinde bulunuyor.
BBC İzleme Servisi Cihatçı Medya Uzmanı Mina Al-Lami, HTŞ’nin eski isminin “Nusra Cephesi” olduğunu hatırlatıyor ve bu ismin birçok kişi için tanıdık olduğunu ifade ediyor.
El Kaide’nin Suriye kolu olarak bilinen bu örgüt, Suriye’deki diğer muhalif gruplar ile işbirliği yapmayı reddetmişti; ancak 2017’de El Kaide ile olan bağlantılarını kopardığını ilan etti.
Al-Lami, “Herkes El Kaide etiketinden çekiniyordu. Bu sebeple örgüt bağımsızlığını ilan etti.” diyerek durumu özetliyor.
HTŞ, bağımsız olduğunu, herhangi bir dış güçle bağlantı kurmadığını ve küresel cihat hedefleri bulunmadığını iddia etse de, Birleşmiş Milletler (BM), ABD ve Türkiye, HTŞ’yi terör örgütü olarak sınıflandırmaya devam ediyor.
Suriyeli gazeteci ve Annaharar Gazetesi Türkiye Editörü Sarkis Kassargian, HTŞ’yi destekleyen birçok radikal grup olduğunu ve Türkistan İslam Partisi’nin de bunlardan biri olduğunu belirtiyor.
HTŞ, Türkiye destekli silahlı grupları İdlib’den çıkardıktan sonra burada idari kontrolü ele aldı.
BBC İzleme Servisi’nden Mina Al-Lami, “HTŞ’nin bakanlıkları var ve sosyal medyayı aktif bir şekilde kullanıyorlar. Yeni projeler duyuruyor ve mezuniyet törenlerine katılıyorlar.” ifadelerini kullanarak, HTŞ’nin kendisini devletin içindeki bir alt devlet olarak göstermeye çalıştığını vurguluyor.
Şam yönetimine muhalif olan Türkiye ve Şam yönetiminin müttefikleri Rusya ve İran, 2017
