TÜBİTAK’ın 1004 Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı çerçevesinde oluşturulan Korunma ve Tedavi Ulusal Platformu (KORTUP), farklı üniversitelerden 100’ün üzerinde bilim insanını yeni aşılar geliştirmek üzere bir araya getiriyor.
İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi (İBG) araştırmacılarından Prof. Dr. İhsan Gürsel, 5. Uluslararası Aşı Bilimi Kongresi için bulunduğu Kayseri’de AA muhabirine yaptığı açıklamada, KORTUP’un aşı araştırmaları alanında çalışan bilim insanları arasında bir ekosistem oluşturmayı hedeflediğini belirtti. Bu platform, yeni nesil bilim insanlarının yetişmesine ve yenilikçi aşı teknolojilerinin geliştirilmesine zemin hazırlıyor.
Prof. Dr. Gürsel, bakteriyel, viral ve parazitik ajanlara karşı model aşılar geliştirme amacıyla yola çıktıklarını ifade etti. Başarılı olan aşılara yönelik sanayi paydaşlarına teknoloji transferi yapmayı planladıklarını söyleyen Gürsel, projenin 4 yıllık bir süreç içerisinde 9 üniversiteden 80’in üzerinde araştırmacıyı ve 20’den fazla asistanı bir araya getirdiğini aktardı. Projenin yaklaşık 1,5 yılının tamamlandığını ifade eden Gürsel, hayvan deneylerine girmeden önce iki aşının test edileceğini ve bunlar üzerinden uzun vadeli preklinik testler gerçekleştirilerek sanayiye kazandırılması için çalışmalar yapacaklarını belirtti.
Türkiye’nin aşı tarihinin köklü geçmişine değinen Gürsel, 1800’lü yılların ortalarından itibaren Türkiye’de aşı geliştirme geleneğinin bulunduğunu hatırlattı. Cumhuriyet döneminde Hıfzıssıhha Enstitüsü tarafından 21 aşı geliştirilmiş olmasına rağmen daha sonraki yıllarda ekonomik sıkıntılar ve diğer sebeplerle bu geleneğin zayıfladığını belirtti. Gürsel, bir ülkenin kendi aşılarını geliştirmesi ve aşı programlarını yürütmesi gerektiğinin altını çizerken, Türkiye’deki diğer ekiplerin de değerli çalışmalar yürüttüğünü vurguladı. KORTUP’un, Kovid-19 sürecinde oluşturulan konsorsiyumu daha kalıcı hale getirerek hızlı refleks geliştirebilen bir yapı oluşturmayı amaçladığını dile getirdi.
KORTUP’un odaklandığı aşılar arasında menenjit aşısının da yer aldığını ifade eden Gürsel, mevcut menenjit aşılarının pahalı olması nedeniyle ailelerin zorlandığını belirtti. Amacının, iki ticari menenjit aşısını birleştirerek kapsayıcı bir ‘bivalan’ aşı geliştirmek olduğunu ve bu yöndeki hayvan deneylerinin tamamlandığını açıkladı. Ayrıca, bu aşının geliştirilmesi için İBG yönetiminden Prof. Dr. Mayda Gürsel ile yürütülen çalışmaların sürdüğünü bildirdi.
Selçuk Üniversitesi Aşı Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Osman Erganiş de, Türkiye’de aşı geliştirilemeyeceği yönündeki ön yargıların Kovid-19 döneminde aşı üretilebileceğinin ispatlandığını ifade etti. Erganiş, KORTUP ile bu ekiplerin dağılmadan birlikte çalışmalarını sürdürmeyi amaçladıklarını belirtti.
KORTUP kapsamında iki projesinin bulunduğunu aktaran Erganiş, bunlardan birinin insanlarda Klebsiella bakterisine karşı aşı geliştirmek için yürütüldüğünü, bunun da infeksiyon hastalıkları uzmanlarının önerileri doğrultusunda gerçekleştirildiğini belirtti. Yoğun bakım hastalarında görülebilen, antibiyotiklere dirençli enfeksiyonlar nedeniyle bu aşının önemli olduğunu dile getirdi.
Aynı zamanda tavukçuluk sektörüne yönelik de bir aşı çalıştığını dile getiren Erganiş, Influenza H9N2 virüsünün yumurta tavukçuluğundaki ekonomik kayıplara neden olduğunu belirtti. Bu projede İBG’den Dr. Öğretim Üyesi Zeynep Koçer’in yürütücülüğünde ve Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hakan Akbulut’un da ekibin parçası olduğunu duyurdu. Erganiş, tavuklardaki bu hastalığın kontrol altına alınmasıyla beraber, bazı diğer hastalıkların da azalacağını ve tavukçuluk ekonomisinin korunmuş olacağını vurguladı. Gıda güvenliğinin kritik bir öneme sahip olduğu bu dönemde bu projelerin büyük bir değere sahip olduğunu sözlerine ekledi.
