Demir eksikliği, günümüzde dünya genelinde en yaygın mikro besin yetersizliği olarak kabul edilmektedir. Her üç bireyden birinin bu durumdan etkilendiği tahmin edilmektedir. Özellikle çocuklar, üreme çağındaki kadınlar ve hamile kadınlar arasında oldukça yaygındır.
Ayrıca, demir eksikliği, birçok sağlık sorununa yol açabilmektedir. Kadınlarda demir eksikliği anemisi (yeterli kırmızı kan hücresi üretimi için gerekli demir miktarının eksikliği) engelliğe neden olan en yaygın sebepler arasında göstermektedir.
Gazeteci Amanda Ruggeri’nin BBC Future için kaleme aldığı yazıda belirtilenlere göre, hamile kadınlarda yeterli demir bulunmaması, fetüslerin beyin gelişiminde olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Bu durum ayrıca, ölü doğum, doğum sırasında ölüm, erken doğum ve düşük kilolu doğum risklerini artırmaktadır.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda ise uzun vadeli gelişim üzerinde olumsuz etkiler oluşturma ihtimali bulunmaktadır. Araştırmalar, demir eksikliği yaşayan çocukların mutluluk düzeylerinin ve sosyal etkileşimlerinin azaldığını ortaya koymaktadır.
Demir eksikliği takviyeleri kullanılsa dahi, hayata ilerleyen dönemlerde motor becerilerde ve bilişsel gelişimde düşüşler görülebilmektedir.
Yaygın bir sorun
Oxford Üniversitesi’nden beslenme profesörü Michael Zimmerman, durumun küresel bir sorun olduğunu vurgulayarak, demir eksikliği ile ilişkili engelliliklerin yaygınlık gösterdiğini belirtmektedir.
Uzun yıllardır mikrobesin yetersizliği üzerine çalışan Prof. Zimmerman, “Demir eksikliği oldukça yaygın ve bunun azaltılması için yapılan çabalar hızlı sonuç vermemekte” demektedir. Çoğu bilim insanı, demir eksikliğinin yaygınlığı hakkında hemfikirken, demir eksikliğinin kesin tanımı ve başka sağlık sorunlarına yol açmadığı hallerde sağlığa olan olumsuz etkileri konusunda hâlâ belirsizlikler mevcuttur. Peki, insanlar ne zaman demir takviyesi almalı veya almamalıdır?
Demir eksikliği ve anemi bağlantısı
Bir bireyin demir eksikliği yaşaması, otomatik olarak anemik olacağı anlamına gelmemektedir. Avustralya’da Melbourne Nüfus ve Küresel Sağlık Okulu Başkanı ve demir eksikliği uzmanı olan klinik hematolog Sant-Rayn Pasricha, “Demir eksikliği anemiden önceki bir aşamadır” şeklinde açıklama yapmaktadır.
Pasricha’nın da aralarında bulunduğu bazı uzmanlar, demir eksikliğinin her durumda sorun oluşturmayabileceğini, özellikle bireylerin sağlık sorunu taşımadığı durumlarda böyle bir ihtimalin olduğunu ifade etmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü için gerçekleştirilen bir araştırmada, demir eksikliği olan ve halsizlik hisseden kadınlara demir takviyesi uygulandığında halsizliklerinin geçtiği, fakat demir eksikliği olup da halsiz hissetmeyen kadınlara takviyelerin enerji seviyelerinde bir değişim yaratmadığı gözlemlenmiştir:
“Bu bulgular, en azından yetişkinler için demir eksikliği nedeniyle kötü hisseden kişilerin tedavi edilmesinin önemli olduğunu gösteriyor; fakat etkisini hissetmeyen kişilere demir takviyesi verilmesinin gerekliliği belirsiz.”
Çocuklar için önemi
Oxford Üniversitesi’nden Prof. Zimmerman, demir eksikliğinin engelliliğe yol açma risklerine dikkat çekmektedir. Amerikan Pediatri Akademisi Beslenme Komitesi Başkanı Mark Corkins da, bu durumun çocuklar üzerindeki etkisinin kalıcı olabileceğine vurgu yapmaktadır:
“Sadece mevcut sağlıkları kötüleşmekle kalmıyor, aynı zamanda gelişim potansiyellerinden de kaybetmiş oluyorlar.”
Çocuklar üzerinde yapılan bir araştırma, demir eksikliği anemisi ile zayıf bilişsel performanslar arasında bir bağlantı olduğunu ortaya koymuştur. Ancak bu, aralarında bir nedensellik ilişkisi bulunduğu anlamına gelmemektedir
